Okunmasi Gereken Kitap: Yanlış Cumhuriyet

Bu kitabın ezberini bozmayacak Türk vatandaşı çok azdır. En güzel örnek mesela kitabı okurken öğrendiğim şimdi bahsedeceğim bu veri. 


Bizim Kurtuluş Savaşı dediğimiz ve dünyanın geri kalanının Türk-Yunan Savaşı olarak adlandırdığı savaş boyunca kaç Türk askeri ölmüştür? Genelkurmay kaynaklarına göre 9000 civarında, evet dokuz bin asker ölmüş. Geçen gün bir arkadaşa sormuştum aynı soruyu, bana en aşağı bir milyondur gibi bir cevap vermişti. 


Dokuz bin düşük bir sayı değil mi? İşin kötüsü ise, öyle bir ”kan”a dayalı eğitimden geçiriliyoruz ki, bu sayının bu kadar düşük olduğuna üzülüyoruz, sevinmemiz gerekli iken. 


Aşağıda Neşe Düzel'in Sevan Nişanyan ile yapmış olduğu söyleşiden bir kaç kesit sunuyorum. Makalenin aslı Taraf Gazetesinde yayınlandı.

NEŞEDÜZEL: Yeni bir kitabınız çıktı. Yakın tarihle ilgili bildiklerimizin neredeyse tümünü sarsan iddialarınız var. Siz Osmanlı’nın son yüzyılının bir gerileme ve çöküş dönemi olduğunu kabul etmiyorsunuz. Sizce Osmanlı’nın son yüzyılını nasıl tarif etmek gerekir?

SEVAN NİŞANYAN: Türkiye’de bugün hâlâ yaşayan reformların yüzde 80-90’ı Osmanlı’nın 1830’lardan sonraki döneminde yapıldı. Batı’nın sadece kurumları değil, kültürel davranışları da benimsendi bu dönemde. Tiyatro ve resim hayata girdi. Kadın haklarında radikal reformlar oldu. ?aşırtıcı bir gerçektir ki, Türkiye’de kız lisesi Fransa’daki ilk kız lisesiyle aynı tarihte açıldı. Bu ülkede, 1920-1950 arasında Batılılaşma durakladı.

Atatürk döneminde mi durakladı?

Evet. Batılılaşma, 1923-50 arasındaki Tek Parti Dönemi’nde durakladı. Toplumun Batı’ya yaklaşımında, Batı’yla ve oradaki fikir akımlarıyla ilişkisinde ise radikal bir gerileme oldu. Gerçi Medeni Kanun’un kabulü Batı’yla bütünleşmede adımdır ama, Türk hukukunun Batı’dan tercümelerle reforme edilmesi Tazimat’la başladı.

[...]


1920-30 arasında kurulan birçok otoriter rejim yıkılırken Atatürk’ün hâlâ saygınlığını ve etkisini korumasını nasıl açıklıyorsunuz peki?

1946-50 arasında yapılmış bir mutabakatla açıklıyorum. Türkiye, İkinci Dünya Savaşı ertesinde demokrasiye bir mutabakat yaparak geçti. Demokrat Parti ile CHP arasındaki uzlaşmaya göre, Tek Parti Dönemi’nin uygulamaları sorgulanmayacak, devri sabık yaratılmayacak ve belirli şeyler yüceltilecek, kutsallaştırılacaktı. O tarihte, Türkiye’de demokrasiye geçişin esas yönlendiricisi ABD’ydi ve dönüşümün gemiyi fazla sallamadan yapılması kanaatindeydi. Türkiye 1920’ler, 1930’lar totalitarizmini gömmek için 1940’larda ve 50’lerde bir hesaplaşma yapamadı. Portekiz, İspanya, Yunanistan 1970’lerde geçmişleriyle hesaplaştılar, Türkiye hala hesaplaşmadı.

[...]

Atatürk’ün kurduğu CHP’nin ilkeleri arasında demokrasi yok. Sizce demokrasi Atatürk’ün daha sonraki hedeflerinden biri miydi?

Hayır. Öyle olsaydı, bunun bir izi olurdu. Fazla güçlenmiş olan İnönü’ye karşı, İnönü’yü sevmeyen kişilerden oluşan göstermelik bir muhalefet partisi olan Serbest Fırka kurduruldu 1930’da. Ama üç ayda halk öyle ilgi gösterdi ki bu partiye, iş, bütün rejimi çökertecek bir alt üst oluşa dönüştü ve parti kapatıldı. Atatürk iktidar olduktan ve diktatörlüğünü kurduktan sonra, tüm söylev ve demeçleri külliyesinde, ki binlerce sayfalık metinlerin hepsini okudum, demokrasi kelimesi sadece altı yerde geçer. İkisi, yabancı basına verdiği demeçtedir. Diğer dördü de ‘demokrasi iyi ama’ türü cümlelerdir. Türkiye’de demokrasi 1923’te başlamadı, aksine kesintiye uğradı.

Anlamadım... 

1923’te kurulan rejim demokrasi değildir. Bakın... 1876’da Birinci Meşrutiyet’le Meclis açıldı. Serbest tartışmalar ve mebus seçimleri yapıldı. 1908’den itibaren de siyasi partiler kuruldu, 1908,1912 ve 1913’te seçimler yapıldı. Cumhuriyet ise demokrasiyi kesintiye uğrattı. 1923’teki İkinci Meclis seçimlerinde milletvekili listelerini Cumhurbaşkanı iki kişinin yardımıyla şahsen hazırladı ve seçime sadece bir liste girdi. 1946’ya kadar ki dört seçimde de aynı şey yaşandı. Bırakın demokrasiyi... Bir toplumda demokrasiden daha derin bazı siyasi değerler vardır. Mesela... Kul kültürü, yani biat kültürü toplumda azalıyor mu artıyor mu? Toplumsal yapı, devletin tecavüzlerine karşı bir bel kemiğine kavuşuyor mu? Toplumun adalet anlayışı gelişiyor mu? Tek parti dönemi bu açılardan bir felaket oldu.

[...]

Cumhuriyetin dünyayla ilişkisine de farklı bakıyorsunuz. Batılıların o dönemde Türkiye’yi bölme amacının olmadığı kanaatinde misiniz?

Evet. Osmanlı İmparatorluğu’na son vermekte kararlıydılar ama Türk nüfusun çoğunluk olduğu her yerde bir Türk egemenliğinin kurulmasını istiyorlardı. İmparatorluğun Türk nüfusa sahip olmayan yerlerini, tüm Arabistan’ı ve belki de Kuzeydoğu’da ve Güneydoğu’da bazı toprakları ayırmayı düşündüler. Yani Ermenistan sınırını, Kürtleri ve Batı’daki Rumları ne yapacaklarını bilemediler. Bugünkü bakış açısından bakarsanız bu bölmektir ama o gün için bölmek değildir. Türk nüfusun çoğunlukta olduğu yerlerde bütünlüklü bir devlet oluşturma niyetindeydiler. ABD ve İngiltere, Türkiye’de demir leblebi gibi bir rejimin bulunmasının dünya dengeleri açısından doğru olacağı kanaatindeydiler. Osmanlı gibi istikrarsız bir yapı istemiyorlardı.


[...]

Türkiye diğer İslam ülkelerine kıyasla birçok açıdan çok gelişmiş. Bunda Atatürk’ün ve Kemalizm’in hiç rolü yok mu?

Sanmıyorum. Türkiye 14. yüzyıldan itibaren İslam dünyasının en gelişmiş, en güçlü ve Batı’ya en yakın en ülkesi oldu.

Siz laikliğin aslında bir tasfiye hareketi olduğunu da iddia ediyorsunuz. Niye?

Cumhuriyet’in laiklik politikası gerçek bir laikliği gerçekleştirmedi. Dinin, devlete karşı nispi özerkliğini ve devletin mutlak gücünü kısıtlayabilme potansiyelini yok etmekten ibaret oldu. Çünkü amaç laiklik değildi. Amaç mutlak iktidardı. Yani iktidarı kimseyle paylaşmamaktı. Amaç, cumhuriyeti kuran şahısların iktidarıydı.

Biz Batı uygarlığının değerlerine bir türlü ulaşamadık. Sizce bunun sebebi ne?

Esas hata 1946-50’de yapılan Kemalizmi yüceltme mutabakatıydı. 1920’lerde dünyada rüzgârlar totaliterlik ve diktatörlük yönünde esiyordu. Ama 1945-46’da bu ülkenin önünde bir fırsat kapısı açıldı. Çünkü dünyada demokrasi rüzgârları esmeye başladı. Ama Türkiye ‘Benim totaliter geçmişim yücedir, tartışılamaz’ dedi. Oysa diktatörlüğü reddetmeden demokrasiye geçmek mümkün değildir. Nitekim Tek Parti Dönemi’nin ruhu darbelerle hep geri geldi. İttihatçı totaliter ruhtan kurtulamıyoruz.

[...]
Kemalizm’in, Orta Asya’dan yayılan Türk ırkının üstünlüğüne inandığını mı düşünüyorsunuz?

İtalyan rüzgârının estiği 1920’lerde Ankara’nın söyleminde Orta Asya’nın adı geçmez. 1930’larda Alman rüzgârı eser ve Atatürk kendini olağanüstü bir şevkle, Orta Asya’dan tüm dünyaya egemen olmuş atalarımız efsanesine adadı. Tüm dünya dillerinin Türklerden türediği, dünyaya medeniyeti Türklerin götürdüğü söylendi.

Türklerin Orta Asya’dan geldiği görüşünü paylaşmıyorsunuz. Türkler kim sizce?

Eskiden Anadolu ve Rumeli’de oturan Türkçe konuşan ve Müslüman olan insanlar Türk sayılırdı. Hâlâ halk arasında geçerli olan tanım budur. Cumhuriyet döneminde Türk kavramıyla radikal olarak oynandı. Dinî içerik çıkarılıp yerine siyasi bir içerikle dolduruldu. Ama bu tutmadı. Orta Asya diye bir şey buna yamanmaya çalışıldı. Tarihle ilgilenen herkes bilir ki, Türkiye’nin bugünkü etnik kompozisyonunda Orta Asya unsurunun payı yüzde 10-15’tir. Anadolu’da yerli bir halk vardı.

[...]
Kurtuluş savaşı olmasaydı bağımsızlığımızı kaybetmez miydik sizce?

Bir süre için kaybederdik ama 1918’de Amerika, İngiltere ve Fransa Türkiye’de sağlam bir devletin oluşmasını talep ediyorlar. Türkiye o tarihte yıkılmış ve ekonomik olarak tükenmiş olduğu için, bazı reformlar gerçekleşinceye dek bir vesayet altında tutulmasını da savunuyorlar. Bakın... 1945’ten sonra uygulanan modelin ta kendisidir bu. 1946’da Marshall Planı ve NATO’yla Türkiye Amerikan mandasına girdi. 1918’de konuşulan da farklı değil. Bir reform hükümeti kurulacak ve ülke belki 20 yıl Amerikan mandası altında bulundurulacak ve sağlam modern bir devletin oluşması sağlanacak. ‘Türkiye’nin maliye iradesine, ordusunu sağlamlaştırmaya, kara ve deniz yoluna ihtiyacı var’ diyorlar. 1918 ve 1919’da bu gündemdedir. Sevr gündemde değildir. Sevr de Türkiye’yi bölmez ya...

Nasıl bölmez? 
Sevr’in maddelerinin büyük kısmı, Türkiye’nin üçlü bir uluslararası idare altına sokulmasıyla ilgilidir. Sevr, hükümranlığı Türklerden alır. Bir şeye dikkat etmek lazım. Kurtuluş Savaşı, Sevr’e bir tepki değildir. Sevr, Kurtuluş Savaşı’na bir tepkidir. Ankara’da Millet Meclisi açıldıktan bir ay sonra Sevr Anlaşması gündeme geldi.

Siz hepimizin bildiklerinin tersini söylüyorsunuz. Bu iddialarınız için hangi kaynaklara bakmanız gerekti? O kitaplar bugün yasak mı?

Değil. Sadece Atatürk’ün kendi yazdıklarını bir Japon turistin bakış açısıyla, onu ne yücelterek ne de küçülterek okursanız her şey ortadadır zaten...

Hulki Cevizoğlu'nun Asıl Söylemek İstediği

Geçen gün seçimler hakkında gazeteleri okurken gördüm ki Hulki Cevizoğlu da bağımsız milletvekili adayıymış ve ne mutlu ki milletvekili seçilememiş. Neden buna sevindiğimi açıklıyayim. Şu yandaki videodan anlaşılacağı üzere, kendisi fikirler aleminde epey bir uzaklara göçmüş gitmiş.

Geçmişte türkler ve müslümanlar tarafından duvarlara, kapılara ve genel olarak yüzeylere yapılan soyut şekilli süslemelerin, bugünün bilimsel metotlari sayesinde görebildigimiz bir kristaldeki atomların dizilişine tıpatıp benzediğini duyuyoruz. Bunu video'daki ziyeretçi, sözüm ona akademisyen elemanın, elinde tuttuğu kitaptan öğreniyoruz. 97 senesinde yapilmiş bir çalişmayı "çok yeni" olarak nitelendiren bu akademisyen eleman başka bir işe yaramıyor bu video boyunca. Ve sonra ne oluyor?

Sonra, milletvekilliği koltuğunu ikinci defa kaçırmış olan bizim Ceviz Kabuğu konuyu zaten en başından beri asıl konuşmak istediği noktaya getiriyor. Kristaller şunlar bunlar zavazingo, asıl konu şimdi başlıyor. Nedir asıl konu? Asıl konu dibi görünmeyen derin bir ulusalcılık propagandası ve anahtar kelimeler tek tek sıralanmaya basliyor: Mustafa Kemal, Türkçülük, Milliyetçilik, Ulusalcılık, Türk ırkı, Kurtuluş Savaşı ve diger bildigimiz geyikler. 

Kanalın adı Kanal Türk, konu Türk ırkının üstünlüğü. Hulki Cevizoğlu'nun bu programı gerçekten televizyonların nasıl iğrenç bir propaganda aracı olduğunun apaçık örneklerinden biri. Soru hazır, cevap hazır, sunucunun söyleceyekleri ile akademisyen kukla ile konuşulan konu arasında herhangi bir bağlantı yok ama olsun, önemli olan nasıl olsa anahtar kelimeler.

Televizyonlara düzenli olarak çıkacak kadar güç sahibi olan ve istedikleri gibi içi boş propaganda yapabilen bu kişiler için artık kendilerini bir gözden geçirme vakti geldi. Sahip oldukları intellektüel ve ideolojik kapital tükenmiş bitmiş gibi görünüyor. Insanlar artık sizleri duymak ve görmek istemiyor anlaşılan, en azından seçim sonuçları böyle gösteriyor. Kendi kendinizi bu ırkçı ve fanatik soylemleriniz ile feci sekilde marjinallestirdiğinizin farkında değil misiniz?

TC Nüfus Kağıdındaki Din Hanesi

Bu sorunun cevabı çok basit.

Kimlik kağıtlarında bulunan din hanesi ve içinde bana sorulmadan yazilmis olan "İslam" kelimesi, benim taa lise yıllarından beri nefret ettiğim bir şeydir. Sorun tabi ki İslam veya herhangi bir din değil. Asıl sorun bu bilginin bir kişinin kimlik belgesinde, sanki adı, soyadı, kan grubu gibi bir seymis gibi bulunmasıdır.

90'larda bunu degistirmek için binbir türlü derde maruz kalmak gerekiyordu, yok efendim dava açacaksın, yok bilmem ne yapacaksın, ölme eşeğim ölme gibi bir durum söz konusuydu ve bu çileye kimse doğal olarak katlanmak istemiyordu. Şimdi bu değişmiş, ne diyelim AKP'ye de hakkını teslim edelim. Bu ülkeyi kendi kendilerini modern gören elitistler değil, AKP gibi kendilerini muhafazakar, tutucu ve dindar gören bir partinin modernleştirmesi de ilginç bir paradoks, modernlerin düşünmesi gereken bir nokta.

Boş kalması ve aslında olmaması gereken

din hanesi.

Adım adım yapılması gerekenler:


En güzeli siz nüfus kağıdınızı bir güzel kaybedin ve nüfus dairenize yeni bir tane çıkartmak için gidin. Veznedeki görevliye din hanenizin boş bırakılmasını istediğinizi söyleyin. Bunu yapmaya veznedeki görevlinin doğal olarak hakkı olmayacak, ve bu yüzden sizi büyük bir ihtimalle baska bir odadaki daha üst rütbeli bir meslekdaşına yollacak. O da sizden bir dilekçe vermenizi isteyecek, ve bu yüzden duvarda asılı olan örnek dilekçeyi kopyalayıp imzalamanızı isteyecek. Ve işte bu kadar. Nüfus kağıdını almaya tekrar vezneye gittiğinizde, din hanesi boş bırakılmış bir kimlik belgesine sahip olacaksınız.

Yüksek rütbeli memur bana ne istersem yazdırabileceğimi söylemişti. İsteyen budist, isteyen ateist yazdırabiliyormuş ve yapanlarda hakkaten varmış. Ateist yazdırmak ilk başta bana epey bir çekici geldi ve epey bir tereddüt ettim doğrusu. Ama neyse ki sonradan doğru yolu bulup, haneyi boş bıraktırdım. Çünkü benim asıl derdim, islamla ve ya herhangi bir dinle değil, sadece bu bilginin orada bulunmasına karşı olmak. Ateist yazdırmış olsaydım,  hiçbirşey farketmemis olacaktı ve sadece boş boş hava atmak için yapmış olacaktım bütün bunları.